اثر کودهای آلی در تراکم جمعیت نماتد سیستی چغندرقند (heterodera schachtii)

چغندر قند با نام علمی beta vulgaris یکی‏ از خسارت‏زاترین‏ بیمارگرهای چغندر قند در اراضی تحت کشت این محصول به شمار می‏آید. به‏طوری‏که زمین‏های‏ آلوده‏ به‏ این‏ نماتد، کشت‏ این‏ محصول‏ را به ‏مخاطره انداخته است. متجاوز از 50 بیماری متفاوت از قارچ¬ها، باکتری¬ها، ویروس¬ها و نماتدها می توانند چغندرقند را از زمان کاشت تا برداشت و در انبار مورد حمله قرار دهند. در این میان نماتد مولد سیست چغندرقند (heterodera schachtii) یکی از مهمترین این بیماری¬هاست. نماتد چغندر¬قند در سال 1850 توسط هرمان شاخت (herman schacht) درآلمان به عنوان آفت چغندر¬قند مشاهده و در سال1871به وسیله آدولف اشمیت adolf schmidt)) نامگذاری گردید (اخیانی و همکاران، 1372). روش های کنترل این نماتد شامل به کارگیری روش های زراعی از جمله تناوب واستفاده از گیاهان تله، کاشت زود هنگام واستفاده از سموم نماتدکش است. به طور کلی، بهترین روش مبارزه با این نماتد تناوب 3 تا 7 ساله با گیاهان غیر میزبان می باشد. با توجه به اینکه تا کنون گزارش مستندی در خصوص استفاده از کودهای آلی جهت کنترل نماتد سیستی چغندرقند ارائه نگردیده است، لذا جهت بررسی امکان کنترل این نماتد آزمایشی با استفاده از کودهای آلی در دو سطح مزرعه (مزارع آلوده اطراف کارخانه قند اصفهان) و گلخانه انجام پذیرفت. این آزمایش شامل هفت تیمار(کودهای نپوسیده دامی، مرغی ، کود سبز (ضایعات برگ کلم)، دو نوع کمپوست 08و015(کودهای تولیدی شهرداری از جمع آوری زباله های شهری) ،ورمی کمپوست و شاهد ) در سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی صورت گرفت. داده های مربوط به جمعیت نهایی تعداد تخم و لارو سن دوم موجود در هر سیست و در هر گرم خاک مبنای تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. فاکتور تولید مثل و درصد کاهش و یا افزایش جمعیت نماتد سیستی چغندرقند، در هر تیمار نسبت به جمعیت اولیه ی همان تیمار محاسبه گردید. نتایج حاصله نشان داد تیمار کود مرغی به میزان 40 تن در هکتار بیشترین اثر را در کاهش جمعیت نهایی نماتدسیستی چغندر قند نسبت به سایر تیمارها و شاهد داشته است. بیشترین میزان افزایش فاکتورهای رشدی نیز در این تیمار دیده شده است. تیمارهای کود مرغی 20 تن در هکتار و کمپوست 15 به میزان 60 تن در هکتار از لحاظ آماری تفاوتی بایکدیگر نداشتند و هردو در یک گروه آماری در رده¬های بعدی قرار گرفتند. همچنین تیمار کود مرغی 10 تن در هکتار و کمپوست 8 به میزان60 تن در هکتار از لحاظ آماری تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. تیمارهای ورمی کمپوست به میزان 20 تن در هکتار ، تیمار برگ کلم 20 تن در هکتار و تیمار کود گاوی 20 تن در هکتار ، کمترین درصد کاهش جمعیت را نشان دادند.